წარმოვადგენთ დღგ-ის გადამხდელ იურიდიულ პირს. პერიოდულად გვაქვს მარკეტინგული აქტივობები, კერძოდ: თუ კლიენტი შეიძენს საქონელს ჩვენგან, მას დაერიცხება გარკვეული ოდენობის ქულები, რომლითაც შემდგომ, თუ გარკვეული პერიოდის გათვალისწინებით გამოიყენებს, შეუძლია შეიძინოს საქონელი. პირობითად განვიხილოთ ასეთი მაგალითი: 2024 წლის ოქტომბერში კლიენტმა შეიძინა 100 ლარის ღირებულების საქონელი, რაზეც მას დაერიცხა 10 ლარის ქულა (ჩვენ დღგ-ით დასაბეგრ ბაზაში ავსახეთ დ-ტი 1410 კ-ტი 6110 - 84.75 და კ-ტი 3330 – 15.25 ლარი, ასევე დ-ტი 1210 კ-ტი 1410 100 ლარი). 2024 წლის თებერვალში აღნიშნულმა ფიზიკურმა პირმა შეიძინა 20 ლარის საქონელი, ხოლო თანხა გადაიხადა 10 ლარი, დანარჩენი კი გაინაშთა დარიცხული ქულებით (აღნიშნული სმფ – სრულად იბეგრება დღგ-ით). 2025 წლის თებერვალში დღგ-ით დასაბეგრ ბაზაში რა უნდა აისახოს? 10 ლარის შესაბამისი 6110 ანგარიშის ბრუნვა თუ 20 ლარის შესაბამისი? გთხოვთ განიხილოთ ეს მაგალითი (ქულებით განაშთვა) ბუღალტრული ანგარიშების მიხედვით გატარებების დონეზე. შენიშვნა: როგორც ჩემთვის არის ცნობილი, არსებობს გამოცემული წინასწარი გადაწყვეტილებები, რომლის მიხედვითაც დღგ-ით დასაბეგრ ბაზად განისაზღვრება გადახდილ თანხას დამატებული ქულებით შეძენილი სმფ-ის ღირებულება.
თქვენ მიერ ნახსენებ წინასწარ გადაწყვეტილებებს ჩვენ არ ვიცნობთ (რაც ბუნებრივია, ისინი ხომ ინდივიდუალური და კონფიდენციალური გადაწყვეტილებებია), თუმცა ჩვენი ჩამოყალიბებული პოზიციაა, რომ ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისთვის, ეს არის ასეთი შეთანხმება გამყიდველსა და მყიდველს შორის: შენ თუ „დღეს" 100 ლარს გადამიხდი, მე გაგიკეთებ 10-ლარიან ფასდათმობას 110 ლარის ღირებულების პროდუქციაზე, რომლიდანაც 100 ლარის პროდუქციას გაგატან „დღეს", ხოლო დანარჩენი 10 ლარის პროდუქციას კი მოგცემ „ხვალ". შესაბამისად, ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისთვის, მიღებული 100 ლარის 100/110-ედი ნაწილი, ანუ 90.91 ლარი არის შემოსავალი (გადასახადების ჩათვლით) „დღეს", ხოლო მიღებული 100 ლარის 10/110-ედი ნაწილი, ანუ 9.09 ლარი იქნება შემოსავალი „ხვალ" (ამ განმარტებაში „შემოსავალში" ვგულისხმობთ თანხას დღგ-ის ჩათვლით). ისეთ თეორიულ შემთხვევას, რომ მაღაზიამ ქულების სანაცვლოდ შეიძლება ფული დაუბრუნოს მომხმარებელს, არ განვიხილავთ.
ჩვენი პოზიციის ამსახველი ბუღალტრული გატარებები (ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისთვის) მოყვანილი გვაქვს ჩვენი ჟურნალის 2024 წლის №7(295) ნომერში.
შესაძლოა ასეთი ინტერპრეტაციაც: 100 ლარიან პროდუქციაზე გიკეთებ 10 ლარიან ფასდაკლებას და გაგატან 90 ლარად, დარჩენილ 10 ლარს კი დავიტოვებ ავანსად და შესაბამის პროდუქციას გაგატან ხვალ. თუმცა, ზემოთ მოყვანილი ჩვენი ინტერპრეტაცია უფრო ზუსტია.
საგადასახადო აღრიცხვის მიზნებისთვის კი, ეს უნდა შეფასდეს, როგორც 2024 წლის ოქტომბერში 90 ლარად პროდუქციის გაყიდვა და 10 ლარი ავანსის მიღება, რომელიც შემდეგ გამოყენებული/ათვისებული იქნება 2025 წლის თებერვალში. ამასთან, თუ ამ მიწოდებაზე სასაქონლო ზედნადები იწერება და გამყიდველი პირის მიერ ის გამოწერილი იქნა 100 ლარზე, ეს არასწორია და ზედნადები უნდა შესწორდეს.
საგადასახადო აღრიცხვის მიზნით, სწორი ბუღალტრული გატარებები ასეთია:
1) თავდაპირველი გაყიდვა (2024 წლის ოქტომბერი), 100 ლარი:
დ-ტი 1210 (ან 1110) კ-ტი 1410 90=,
დ-ტი 1210 (ან 1110) კ-ტი 3120 10= - მყიდველისგან მიღებული თანხიდან 90 ლარი ჩაირთვება რეალიზაციაში, ხოლო 10 ლარი აღიარდება ავანსად;
დ-ტი 1410 კ-ტი 6110 90=, დ-ტი 6110 კ-ტი 3330 13.73 ლარი - დარიცხულია დღგ გაყიდვის თანხიდან;
დ-ტი 3340/„დარიცხული ავანსის დაბეგვრის გამო აღსადგენი დღგ-ის აქტივი"
კ-ტი 3330 1.52 ლარი - დარიცხულია დღგ ავანსის თანხიდან.
2) შემდგომი გაყიდვა ფასდათმობისგან წარმოშობილი ავანსის გამოყენებით (2025 წლის თებერვალი), 20 ლარი:
დ-ტი 1410 კ-ტი 6110 10=,
დ-ტი 3120 კ-ტი 6110 10=,
დ-ტი 6110 კ-ტი 3330 3.05 ლარი და დ-ტი 3330 კ-ტი 3340/„დარიცხული ავანსის დაბეგვრის გამო აღსადგენი დღგ-ის აქტივი" 1.52 ლარი - დარიცხულია დღგ გაყიდვის თანხიდან და გაქვითულია ადრე დარიცხული დღგ ავანსიდან.
დამატებით აღვნიშნავთ, რომ ჩვენს ამ პასუხში არ მიმოვიხილავთ იმ შემთხვევას, როდესაც მხარეები არიან ურთიერთდამოკიდებული პირები.
