2021 წლიდან, დღგ-ით დაბეგვრის დებულებები წინა წლებთან შედარებით მნიშვნელოვნად არის შეცვლილი. ამჟამად მოქმედი სსკ 177-ე მუხლის თანახმად:
„1. თუ დასაბეგრი პირი საქონელს ან მომსახურებას იყენებს, ისეთი ოპერაციებისთვის რომელზეც აქვს დღგ-ის ჩათვლის მიღების უფლება, ასევე ოპერაციებისთვის, რომელზეც ეს უფლება არ აქვს, ხორციელდება დღგ-ის თანხის მხოლოდ იმ ნაწილის ჩათვლა, რომელიც მიეკუთვნება ოპერაციებს, რომელზეც მას აქვს დღგ-ის ჩათვლის მიღების უფლება.
2. დღგ-ის ჩასათვლელი ნაწილი გამოითვლება წილადის მიხედვით და ფიქსირდება პროცენტად, სადაც:
ა) მრიცხველი არის იმ ოპერაციების წლიური ბრუნვის თანხა, დღგ-ის გარეშე, რომელთან დაკავშირებითაც დღგ ექვემდებარება ჩათვლას ამ კოდექსის 175-ე მუხლის შესაბამისად;
ბ) მნიშვნელი არის იმ ოპერაციების წლიური ბრუნვის თანხა, დღგ-ის გარეშე, რომელიც მრიცხველშია ასახული და ოპერაციებისა, რომლებზეც დღგ არ ექვემდებარება ჩათვლას.
3. დღგ-ის ჩათვლისადმი დაქვემდებარებული პროპორციული წილის გამოთვლისას არ გაითვალისწინება ბრუნვის თანხა, რომელიც უკავშირდება:
ა) დასაბეგრი პირის მიერ საკუთარი საქმიანობისთვის გამოყენებული ძირითადი საშუალების მიწოდებას;
ბ) უძრავ ნივთთან დაკავშირებულ ან ფინანსურ ოპერაციებს, თუ ეს ოპერაციები არ არის დასაბეგრი პირის ძირითადი საქმიანობა.
4. საანგარიშო პერიოდის მიხედვით ჩასათვლელი დღგ-ის თანხა განისაზღვრება:
ა) წინა საგადასახადო წელს ამ მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად დაფიქსირებული წლიური პროცენტული მაჩვენებლის მიხედვით, რომელიც ზუსტდება მიმდინარე საგადასახადო წლის წლიური პროცენტული მაჩვენებლის მიხედვით, ამავე წლის ბოლო საანგარიშო პერიოდში;
ბ) ყოველ საანგარიშო პერიოდში, ამ მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად დაფიქსირებული თვის პროცენტული მაჩვენებლის მიხედვით, რომელიც ზუსტდება მიმდინარე საგადასახადო წლის ბოლო საანგარიშო პერიოდში, წლიური პროცენტული მაჩვენებლის მიხედვით, თუ წინა საგადასახადო წლის შესაბამისი წლიური პროცენტული მაჩვენებელი დაფიქსირებული არ არის“.
სამწუხაროდ, საგადასახადო კოდექსი არ განმარტავს, თუ რა კრიტერიუმის მიხედვით უნდა განისაზღვროს, რომელია გადამხდელის ძირითადი საქმიანობა და რომელი – არა. სტატისტიკური აღრიცხვის მიზნებისათვის (იხ. საქართველოს ეროვნული კლასიფიკატორი „ეკონომიკური საქმიანობის სახეები“, რომელიც დამტკიცებულია სსიპ „საქსტატის“ საბჭოს 2016 წლის 28 ივლისის №10 დადგენილებით), ძირითადი საქმიანობის სახე არის „ეკონომიკური საქმიანობის სახე, რომელსაც შეაქვს უმეტესი წვლილი სტატისტიკური ერთეულების დამატებულ ღირებულებაში“, მაგრამ არ გვგონია, რომ ეს დებულება საგადასახადო მიზნებისათვის უცვლელად უნდა იქნას გადმოტანილი. გარანტირებულად შეგვიძლია მხოლოდ ის ვთქვათ, რომ საგადასახადო მიზნებისათვის გადამხდელს შეიძლება რამდენიმე ძირითადი საქმიანობა ჰქონდეს. ასევე დარწმუნებით ვიტყვით, რომ ეს დებულება – სსკ 177-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ პუნქტი არ არის დამოკიდებული იმაზე,Nთუ რას ჩართავს გადამხდელი თავისი ამონაგების შემადგენლობაში აღრიცხვა-ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტებით შედგენილ ფინანსურ ანგარიშგებაში.
თქვენს კონკრეტულ შემთხვევაში, ძნელი სათქმელია, თუ როგორ შეაფასებს სიტუაციას საგადასახადო ორგანო. ერთი მხრივ, შეიძლება ითქვას (იმის მიუხედავად, რომ გაცემულ სესხზე დარიცხული პროცენტი აჭარბებს საიჯარო შემოსავლებს), რომ სწორედ იჯარის მომსახურებაა თქვენი ძირითადი საქმიანობა, რადგან ჩვეულებრივ მხოლოდ ამით ხართ დაკავებული, ხოლო სესხების გაცემა არ ხდება რეგულარულად და მეტიც, ახალი სესხი არც გაცემულა ბოლო წლებში, მხოლოდ რამდენიმე წლის წინ ერთ პირზე გაცემულ სესხზე გრძელდება პროცენტის დარიცხვა. თუ საგადასახადო ორგანო ამ მოსაზრებას გაიზიარებს, მაშინ მოცემულ სიტუაციაში 2021 წელს სესხზე დარიცხული პროცენტის გამო დღგ-ის ჩათვლების მიმართ პროპორციის წესი არ უნდა იქნეს გამოყენებული.
მეორე მხრივ, რაც უფრო მოსალოდნელია, საგადასახადო ორგანომ საპროცენტო შემოსავლების სიდიდიდან გამომდინარე შეიძლება მიიჩნიოს, რომ სესხის გაცემაც თქვენი ერთ-ერთი ძირითადი საქმიანობაა და აქედან გამომდინარე ჩათვალოს, რომ სსკ 177-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ პუნქტი არ უნდა იქნეს გამოყენებული. ამ შემთხვევაში, რადგან საპროცენტო შემოსავლები გათავისუფლებულია დღგ-ისაგან ჩათვლის უფლების გარეშე, შეგიძლიათ ჩაითვალოთ დღგ სრულად იმ საქონელზე/მომსახურებაზე, რომლებიც მთლიანად საიჯარო შემოსავლებს უკავშირდება (მაგალითად, ეს შეიძლება იყოს საიჯარო ქონების კომუნალური ხარჯები, რომლებსაც თქვენ როგორც მეიჯარე ეწევით, იმისდა მიუხედავად, მოიჯარეები გინაზღაურებენ მათ თუ არა; სარეკლამო და ქონების გაქირავებასთან დაკავშირებული მარკეტინგული ხარჯები, და სხვა), ხოლო თუ საქონელი/მომსახურება ერთდროულად გამოიყენება როგორც საიჯარო საქმიანობისათვის, ასევე სესხის ადმინისტრირებისათვის (მაგალითად, ასეთია ბუღალტრული მომსახურების, ფინანსური ანგარიშგების აუდიტის, საბუღალტრო პროგრამის შეძენის ხარჯები), მაშინ გამოყენებული უნდა იქნეს დღგ-ის ჩათვლის პროპორციული წესი.
იქიდან გამომდინარე, რომ 2021 წელს თქვენი საქმიანობა მხოლოდ ქონების იჯარით გაცემა იყო და სესხების გაცემა არ მომხდარა, ვვარაუდობთ, რომ 2021 წელს გაწეული ხარჯების უმეტესი ნაწილი სწორედ საიჯარო საქმიანობას უკავშირდება. შესაბამისად, ამ ხარჯების გაწევასთან დაკავშირებულ დღგ-ს სრულად ჩაითვლით, ხოლო დღგ-ის პროპორციული ჩათვლის წესი გამოყენებული იქნება მხოლოდ ზოგიერთი ხარჯის შემთხვევაში (რაც ზემოთ აღვნიშნეთ).
ცხადია, თუ რომელიმე საქონლის/მომსახურების შეძენა მხოლოდ ამ ფინანსურ ოპერაციას (სესხის გაცემა, საპროცენტო შემოსავლის მიღება) უკავშირდება, მაშინ ასეთ საქონელზე/მომსახურებაზე გადახდილი/გადასახდელი დღგ-ის ჩათვლა საერთოდ ვერ განხორციელდება, პროპორციული წესითაც კი.