დეველოპერულ კომპანიის მხრიდან აშენებულ კორპუსში საცხოვრებელი ან კომერციული ფართის გარკვეული ოდენობით საკუთრებაში დატოვება (არ გაყიდვა) არცთუ იშვიათი შემთხვევაა. საკუთრებაში დატოვებული ფართი, იმისდა მიხედვით, თუ რა არის მისი სამომავლო გამოყენების მიზანი, შეიძლება აღიარდეს ან ძირითად საშუალებად, ან საინვესტიციო ქონებად, თუმცა ეს არ მოახდენს გარემოებას ქონების გადასახადის სიდიდეზე, რადგან ერთიც და მეორეც იბეგრება ქონების გადასახადით. დაბეგვრის ობიექტია მათი საშუალო წლიური საბალანსო ღირებულება.
მოცემულ შემთხვევაში კომპანია ამ 2 ბინას საცხოვრებლად უთმობს (როგორც ჩანს, რამე სასყიდლის მოთხოვნის გარეშე) მის დირექტორს, რომელიც ძირითადად საქართველოში იმყოფება, და კომპანიის არარეზიდენტ დამფუძნებლებს (ამ მათ წარმომადგენლებს), რომლებიც საქართველოში პერიოდულად ჩამოდიან. ორივე შემთხვევაში, ეს არის დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაცია, რადგან ბინის საცხოვრებლად სხვა პირისთვის დათმობა – მომსახურების ერთ-ერთი სახეა სსკ მე-14 მუხლის მიხედვით, მომსახურების გაწევის ადგილი საქართველოა სსკ 162¹ მუხლის მე-4 ნაწილის შესაბამისად, ხოლო სსკ 160¹ მუხლის „მომსახურების გაწევა“ მე-2 ნაწილის „ა“ პუნქტის თანახმად კი, „2. ანაზღაურების სანაცვლოდ, მომსახურების გაწევად ასევე განიხილება:
ა) დასაბეგრი პირის მიერ მომსახურების უსასყიდლოდ გაწევა მისი დაქირავებული პირის პირადი სარგებლობისთვის ან საკუთარი საქმიანობის მიზნისგან განსხვავებული მიზნით“.
აქ შევნიშნავთ, რომ მართალია, დირექტორებისაგან განსხვავებით, დამფუძნებლები კომპანიის დაქირავებულ პირებს არ წარმოადგენენ, მაგრამ ბინის საცხოვრებელი მიზნით დათმობა დეველოპერული სამშენებლო კომპანიისთვის – მისი საკუთარი ბიზნესსაქმიანობისაგან განსხვავებული ქმედებაა.
ორივე შემთხვევაში, დღგ-ით დაბეგვრა უნდა მოხდეს საბაზრო ფასით, რადგან დირექტორიც და დამფუძნებელიც კომპანიისთვის ურთიერთდამოკიდებული პირებია.
ამასთან, მნიშვნელოვანია იმის აღნიშვნა, რომ თუ არარეზიდენტი დამფუძნებლებისთვის საცხოვრისის დათმობა არ არის მათი მხრიდან გაწეული მომსახურების ანაზღაურების ნაწილი (ვგულისხმობთ, რომ შესაძლოა, ისინი ჩამოდიან საქართველოში დეველოპერული კომპანიისთვის რაღაც მომსახურების გასაწევად და საცხოვრისის მათთვის სარგებლობაში გადაცემა კომპანიის ვალდებულებაა), მაშინ შეიძლება ითქვას, რომ ამ ორი ბინიდან ერთი – მუდმივად გამოყოფილია მათი საცხოვრისით უზრუნველყოფისთვის საქართველოში ჩამოსვლის პერიოდებში და ამიტომ, მისი დაბეგვრა დღგ-ით უნდა მოხდეს არა მხოლოდ მათი ფაქტობრივი ყოფნის პერიოდებში, არამედ ყოველთვიურად!
საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის მიზნით, პირველ რიგში გასათვალისწინებელია სსკ 101-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „დ“ პუნქტი, რომლის თანახმად, ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლებს განეკუთვნება ფიზიკური პირის მიერ დაქირავებით მუშაობის შედეგად მიღებული ნებისმიერი საზღაური ან სარგებელი, მათ შორის:
„დ) დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის საცხოვრებლის სარგებლობაში გადაცემისას – საიჯარო ქირის წლიური საბაზრო ღირებულება (შესაბამისი პერიოდის პროპორციულად)“.
თუმცა, აქვე გასათვალისწინებელია ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის „ვ.ბ“ პუნქტიც, რომელიც აზუსტებს, რომ ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავალში არ შედის:
„ვ.ბ) საცხოვრებლის სარგებლობაში გადაცემა ან/და კვების მომსახურების გაწევა ან/და ამავე მომსახურებებთან დაკავშირებული ხარჯების ანაზღაურება არ წარმოადგენს დამქირავებელსა და დაქირავებულ პირებს შორის არსებული შრომითი ხელშეკრულებით გათვალისწინებული შრომის ანაზღაურების ნაწილს“.
შესაბამისად, კომპანიის მიერ დირექტორისთვის საცხოვრებელი ფართის გადაცემის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრა/არდაბეგვრის საკითხი დამოკიდებულია კონკრეტულ გარემოებებზე.
ასევე სამსჯელო საკითხია, თუ როგორ შეფასდეს უსასყიდლოდ საცხოვრისის დათმობა არარეზიდენტი დამფუძნებლებისთვის (ან მათი წარმომადგენლებისთვის), რომლებიც არ არიან კომპანიის დაქირავებული პირები. ეს შეიძლება ჩაითვალოს არარეზიდენტისთვის დამფუძნებლისთვის უსასყიდლოდ მომსახურების გაწევად, ან მოგების განაწილებად. ნებისმიერ შემთხვევაში, ეს არ არის წარმომადგენლობითი ხარჯი, რადგან დამფუძნებლების სასარგებლოდ გაწეული ამგვარი ხარჯები არ განიხილება კომპანიის ეკონომიკური საქმიანობის ნაწილად.
ჩვენი შეფასებით, არარეზიდენტი დამფუძნებლებისთვის (ან მათი წარმომადგენლებისთვის) უსასყიდლოდ საცხოვრისის დათმობა უნდა შეფასდეს, როგორც მოგების განაწილებასთან გათანაბრებული განაცემი სსკ 98¹ მუხლის მე-4 ნაწილის „ა“ ან „ბ“ პუნქტის თანახმად და მოგების გადასახადით დაიბეგრება გაწეული მომსახურების საბაზრო ფასიდან, დღგ-ის გარეშე.