დღგ-ის გადამხდელი კომპანია („ელექტროსაქონელი“) და ასევე დღგ-ის გადამხდელი კომპანია („სამშენებლო კომპანია“) თანამშრომლობენ, რომლის ფარგლებშიც „ელექტროსაქონელი“ „სამშენებლო კომპანიას“ 20%-იანი ფასდაკლებით აწვდის საქონელს. ახლა „სამშენებლო კომპანიას“ სურს საქონლის ნაცვლად „ელექტროსაქონლისაგან“ შეიძინოს სასაჩუქრე ვაუჩერი – 20%-იანი ფასდაკლებით. პირობითად, „ელექტროსაქონელმა“ მიყიდოს „სამშენებლო კომპანიას“ 20% ფასდაკლებით სასაჩუქრე ვაუჩერი, 1000-ლარიანი 800 ლარად. „სამშენებლო კომპანია“ ამ ვაუჩერს გადასცემს მესამე პირებს (დავარქვათ „ბენეფიციარები“), რომლებიც მასთან ბინას შეიძენენ. ბენეფიციარები ვაუჩერს მხოლოდ „ელექტროსაქონელში“ საქონლის შესაძენად (რომელიც დღგ-ით იბეგრება) გამოიყენებენ, მას ფულად ვერ გაანაღდებენ. განვიხილავთ ორ შესაძლო სცენარს:
სცენარი 1: ვაუჩერის მიყიდვისას „ელექტროსაქონელი“ სამშენებლო კომპანიას გამოუწერს დღგ ის ანგარიშ-ფაქტურას 800 ლარზე, ხოლო მეორე მხრივ სამშენებლო კომპანია „ელექტროსაქონელს“ ჩაურიცხავს 800 ლარს. ვაუჩერის განაღდებისას ბენეფიციარზე გაიწერება საქონელი 20%-იანი ფასდაკლებით და ამგვარად 1000 ლარის საქონელი „ჩაიხურება“ 800 ლარად.
სცენარი 2: ვაუჩერის მიყიდვისას „ელექტროსაქონელი“ სამშენებლო კომპანიას გამოუწერს დღგ ის ანგარიშ-ფაქტურას 1000 ლარზე, ხოლო მეორე მხრივ სამშენებლო კომპანია „ელექტროსაქონელს“ ჩაურიცხავს 800 ლარს და მას დამატებით გამოუწერს დღგ-ის ანგარიშ-ფაქტურას „მარკეტინგული მომსახურების“ დანიშნულებით 200 ლარზე. ამით გვერდს ავუვლით იმ თემას, რომ 200 ლარი ფულის ეკვივალენტი ვაჩუქეთ თითქოს. ვაუჩერის განაღდებისას ბენეფიციარზე საქონელი გაიწერება საცალო ფასებით 1000 ლარით.
რა საგადასახადო რისკებს შეიცავს ეს სცენარები „ელექტროსაქონლისთვის“?
საკომუნიკაციო კომპანია მომხმარებელთან შედის გარიგებაში ამგვარი პირობით, რომ კლიენტი მომსახურებაში გადაიხდის 25 ლარს და იმავდროულად, ამ თანხიდან კომპანია დაუბრუნებს მას 10 ლარს იმავე ანგარიშზე, საიდანაც მოხდა გადახდა. აქცია ტარდება ასეთი ფორმითა და მიზნით:
„ქეშ ბექი“ იმოქმედებს მხოლოდ საკომუნიკაციო კომპანიის აპლიკაციაში დამახსოვრებული ბარათიდან გადახდის შემთხვევაში (მხოლოდ ლოკალური ვიზა ან მასტერქარდი) და მხოლოდ ტარიფი „მაქსის“ შეძენის შემთხვევაში. ამექსით, ეფლ ფეით და სხვა ტიპის გადახდის შემთხვევაში „ქეშ ბექი“ არ იმოქმედებს.
აქციის მიზანი არის საკომუნიკაციო კომპანიის აპლიკაციის პრომოცირება. არცერთ კონკრეტულ ბანკთან პარტნიორობაზე (ამ აქციის ფარგლებში) შეთანხმება არ გვაქვს.
ერთი შეხედვით კონკრეტულად ამ ოპერაციის დღგ-ით დაბეგვრის თვალსაზრისით განსაკუთრებული არაფერი ხდება და დასაბეგრი ბრუნვა შეადგენს 25-10=15 ლარს, რის საფუძველს გვაძლევს სსკ 164-ე მუხლის მე-5 ნაწილის „ა“ და „ბ“ პუნქტები.
გაგვიზიარეთ, რას ფიქრობთ თქვენ, რა არის დღგ-ით დასაბეგრი შემოსავალი ამ მაგალითში?
ჩვენს შპს-ს ჰყავს ავსტრიის რეზიდენტი დამფუძნებლები: ფიზიკური პირი (10%) და იურიდიული პირი (30%). მათზე დივიდენდების გაცემისას, გადახდის წყაროსთან უნდა დავბეგროთ თუ „ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების საერთაშორისო ხელშეკრულება“ გაგვათავისუფლებს?
დაბეგვრის „ესტონურ მოდელზე“ მყოფი ქართული კომპანია „1“ ფლობს სასოფლო-სამეურნეო მიწას საქართველოში. ახლო მომავალში გადაწყვეტილია, რომ ამ კომპანიას ეყოლება ახალი არარეზიდენტი პარტნიორი (მეწილე). ვინაიდან შესაბამისი კანონით აკრძალულია, რომ დომინანტი უცხოელი დამფუძნებლების მქონე კომპანია ფლობდეს სასოფლო-სამეურნეო მიწას, კომპანია „1“-მა ეს მიწა წინასწარ გაასხვისა თავის ურთიერთდამოკიდებულ კომპანია „2“-ზე (საბაზრო 150000 ლარად, შემდგომი გადახდის პირობით). კომპანია „2“-იც ესტონურ მოდელზე მყოფი ქართული საწარმოა, რომელმაც შეიძინა ეს მიწა და იქვე უკან დაუბრუნა კომპანია „1“-ს 50-წლიანი უზუფრუქტით. 50-წლიანი უზუფრუქტის ჯამური ღირებულება ტოლია მიწის ნასყიდობის ღირებულებას +18% ანუ 150000*1,18=177000 ლარი. კომპანია „2“ კიდევ ფლობს სხვა მიწებსაც, რომელთა მიმართ გეგმავს მათ გაქირავებას ან გაყიდვას, ამ ეტაპზე სხვა საქმიანობას არ ეწევა.
დამატებითი შეთანხმებით მხარეები მორიგდნენ, რომ უზუფრუქტის ყოველთვიური საფასურიდან (177000/50/12=295 ლარი) გამოიქვითება მიწის ღირებულების გადასახდელი ვალდებულების ნაწილი – 150000/50/12=250 ლარი, დარჩენილ თანხას კი კომპანია „1“ გადაუხდის ხოლმე კომპანია „2“-ს.
დავძენთ, რომ კომპანია „2“ ყოველთვიურად ბეგრავს უზუფრუქტის მომსახურებას, იხდის დღგ-ს, გამოწერს და წარადგენს ანგარიშ-ფაქტურას, კომპანია „1“ კი ითვლის ამ დღგ-ს.
მოკლედ, მიწის გასხვისების ეს სქემა გამოიყენება მხოლოდ ზემოთ ხსენებული საკანონმდებლო მოთხოვნის დარღვევის თავიდან აცილებისათვის, ხოლო ვინაიდან ფორმა ამგვარი შეირჩა, გადასახადებიც ფორმის მიხედვით გადაიხდება.
კომპანიები დაბეგვრის „ესტონურ მოდელზე“ არიან, არ აქვთ დღგ-ის პროპორციული ჩათვლა და დღეს მოქმედი კანონმდებლობის პირობებში სხვა რაიმე რისკებს ვერ ვხედავთ. თქვენ რას იტყვით?
კომპანიას, რომელიც დაფუძნებულია თურქული ინვესტიციით, წარმოებული პროდუქცია გააქვს ექსპორტზე (აზერბაიჯანში) არაურთიერთდამოკიდებულ კომპანიაზე, თვითღირებულებაზე დაბალ ფასად, ახალი ბაზრის ათვისების მიზნით. რა საგადასახადო რისკებს წარმოშობს ასეთი გაყიდვა?
შპს „სამშენებლო კომპანია“ მშენებლობის დაწყებისთვის ჩაერთო პროგრამაში „ქალაქი ბარაკების გარეშე“. კომპანიამ 2022 წელს დაიწყო მოლაპარაკება მიწის ერთ-ერთ საკადასტრო კოდზე, სადაც განთავსებულია ბარაკები და რომლებშიც ცხოვრობდა 30 მოსახლე (ერთ საკადასტრო კოდზე).
2023 წლის მაისისთვის მოხდა რეესტრში წინარე ნასყიდობების დარეგისტრირება და უკვე კომპანია იყო ქონების მომავალი მესაკუთრე ამ საკადასტრო კოდზე.
2023 წლის დეკემბერში რამდენიმე მოსახლემ „სამშენებლო კომპანიას“ მისი წილი გაუფორმა საკუთრებაში საჯარო რეესტრში, ხოლო დარჩენილი მოსახლეობის საკუთრებები გაგრძელდა 2024 წელს ეტაპობრივად, ბოლო მესაკუთრის გადმოფორმება მოხდა 2024 წლის ივლისის თვეში.
კითხვები მდგომარეობს შემდეგში:
1) კომპანიამ მიწის ბარტერი, როგორც მიღებული ავანსი, უნდა დაბეგროს თუ არა დღგ-ით, რადგან წინარე ხელშეკრულებები როგორც მომავალ მესაკუთრეზე იყო ჩაშვებული 2023 წელს?
2) პირველი კითხვის ანულირების შემთხვევაში, როდის უნდა გადაიხადოს კომპანიამ დღგ? ეტაპობრივად? ბოლო მესაკუთრის გადაფორმებიდან (რადგან ერთი საკადასტრო კოდია და ფაქტობრივად მიწა სრულად გვეკუთვნის ბოლო მესაკუთრის ჩაშვების დროს)? თუ, ვინაიდან მშენებლობაა, ნებართვის გაცემის შემდგომ (ვინაიდან შესაძლოა მშენებლობის ნებართვა საერთოდ არ გამოიცეს და მიმდინარე ხელშეკრულებები მოიშალოს სრულად)?
3) საჭიროა თუ არა ექსპერტის დასკვნა ზემოთ აღნიშნული მიწის საკადასტრო კოდზე საბაზრო ღირებულების დასადგენად? (რომელი ექსპერტის დასკვნა, რომ დამიკონკრეტოთ);
კომენტარი: ბარტერში იგულისხმება მიწის სანაცვლოდ სამშენებლო ფართის გადაცემა.
