დღგ-ის გადამხდელ შპს-ს (ღვინის კომპანია), 2023 წლის დეკემბრიდან საკუთრებაში აქვს სხვადასხვა ჯიშის ყურძნის ვენახები, რომლებიც, აუდიტის დასკვნის საფუძველზე, პროგრამულად ასახულია ცალ-ცალკე, ყურძნის სახეობების მიხედვით. 2024 წლის იანვრიდან, აღნიშნულ ვენახებში ჩატარდა სხვადასხვა სახის საჭირო სამუშაოები, მწვანე ოპერაციები, რომელიც პროგრამულად, ყურძნის ჯიშების მიხედვით, შუალედურ ანგარიშებზეა ასახული. წელს მივიღეთ მოსავალი, რომლიდანაც ყურძნის ნაწილი დაიწურება ადგილზე, ქარხანაში, მოსავლის ნაწილი კი გაიყიდება სხვა კომპანიაზე. გვაინტერესებს, მიღებული ყურძნის მოსავალი, ორივე შემთხვევაში, როგორ და რა ფასით აიღება შემოსავალში? 1) მასზე გაწეული დანახარჯების თანხით? რაც, ჩვენი აზრით, სწორია; თუ 2) საბაზრო ფასით? საბაზრო ფასით აღების შემთხვევაში, ხომ არ გამოიწვევს ეს დანახარჯების გაორმაგებას? გთხოვთ, გვიპასუხოთ, როგორ ავსახოთ სწორად, თავისი გატარებებით, რომ თავიდან ავიცილოთ შემდგომი გართულებები, საგადასახადო თუ ფინანსური კუთხით. დამოკიდებულია თუ არა სწორი პასუხი იმაზე, მსს ფასს-ით ვსარგებლობთ თუ სრული ფასს-ებით?
აღნიშნული საკითხი რეგულირდება მსს ფასს-ის 34-ე განყოფილებით „სპეციალიზებული საქმიანობა“ და ბასს 41-ით „სოფლის მეურნეობა“.
ვენახი წარმოადგენს ბიოლოგიურ აქტივს, ხოლო ყურძენი, მისი მოკრეფის შემდეგ – ამ ბიოლოგიური აქტივიდან მიღებულ სოფლის მეურნეობის პროდუქციას. თუ თქვენი შპს მსს ფასს-ის მიხედვით აწარმოებს აღრიცხვას, მაშინ ყურძენი უნდა აღირიცხოს 34.5 მუხლის შესაბამისად:
„34.5. საწარმოს ბიოლოგიური აქტივებიდან მიღებული სოფლის მეურნეობის პროდუქცია უნდა შეფასდეს მისი მიღების მომენტისათვის განსაზღვრული რეალური ღირებულებით, გაყიდვისათვის საჭირო დანახარჯების გამოკლებით. ამგვარი შეფასებით მიღებული სიდიდე წარმოადგენს თვითღირებულებას იმ თარიღისთვის, როდესაც საწარმო იწყებს წინამდებარე სტანდარტის მე-13 განყოფილების – „მარაგები“ ან სხვა შესაფერისი განყოფილების გამოყენებას“.
ამგვარად, ყურძენი მისი მოკრეფის შემდეგ აღირიცხება როგორც მარაგი, რა დროსაც მისი საწყისი სააღრიცხვო ღირებულებაა ამ ყურძნის საბაზრო ფასი, შემცირებული მისი გაყიდვისათვის საჭირო დანახარჯების შეფასებული თანხით.
დანახარჯების „გაორმაგებას“ გარკვეული თვალსაზრისით ეს გამოიწვევს, მაგრამ შემოსავალიც „გაორმაგდება“, რადგან სოფლის მეურნეობის პროდუქციის პირველადი მიღებიდან მიღებული შემოსავალი სხვა არის, ხოლო ამ პროდუქციის გაყიდვიდან მიღებული ამონაგები – სხვა შემოსავალია. ამიტომ, მოცემულ შემთხვევაში დანახარჯების გაორმაგებაზე საუბარი არაკორექტულია.
ანალოგიური დებულებაა მოყვანილი ასევე ბასს 41-ის მე-13 მუხლში:
„13. ბიოლოგიური აქტივებიდან მიღებული სოფლის მეურნეობის პროდუქცია უნდა შეფასდეს ნაყოფის მიღების მომენტისათვის არსებული გაყიდვისათვის საჭირო შეფასებული დანახარჯებით შემცირებული სამართლიანი ღირებულებით. ამგვარი შეფასება არის ღირებულება იმ თარიღამდე, რომლის შემდეგაც გამოიყენება ბასს 2 – „მარაგები“, ან სხვა შესაფერისი სტანდარტი“.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, ბუღალტრულ გატარებას ექნება სახე:
დ-ტი 1640 (ან 1620) კ-ტი 6190/„სხვა საოპერაციო შემოსავალი სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მიღებიდან“ X, სადაც X არის ყურძნის საბაზრო ფასი, შემცირებული მისი გაყიდვისათვის საჭირო დანახარჯების შეფასებული ღირებულებით.
სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მოყვანის ხარჯები მიკუთვნებული იქნება 7*** ანგარიშებზე – „სხვა საოპერაციო ხარჯებზე“ და აისახება ფინანსური ანგარიშგების შესაბამის მუხლში.