ქართულმა კომპანიამ (A) გააფორმა წინარე ნასყიდობის ხელშეკრულება მეორე ქართულ კომპანიასთან (B) პარკინგის შეძენაზე. გარიგების მთლიანი ფასია 10000 ლარი, საიდანაც A-მ 2000 ლარი გადაიხადა ავანსად. ამ თანხაზე B-მ გამოწერა და წარუდგინა მას ავანსის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა. ორი თვის შემდეგ A-მ გადაწყვიტა გაყიდოს ამ წინარე ნასყიდობის ხელშეკრულებით მინიჭებული პარკინგის შესყიდვის უფლება კომპანია C-ზე, რისთვისაც კომპანია C-მ კომპანია A-ს უნდა გადაუხადოს 2500 ლარი. დარჩენილ 8000 ლარსაც კომპანია C გადაუხდის კომპანია B-ს და საბოლოოდ იგი შეიძენს და გაიფორმებს კიდეც აღნიშნულ პარკინგს. სამივე კომპანია დღგ-ის გადამხდელია. რა ტიპის ხელშეკრულებებით უნდა დარეგულირდეს აღნიშნული ოპერაციები? უნდა დაბეგროს თუ არა კომპანია A-მ მიღებული 2500-ლარიანი კომპენსაცია დღგ-ით? მთლიანად თუ ნაწილობრივ? როგორ უნდა მოიქცეს კომპანია B, რომელსაც 2000-ლარიანი ავანსის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა გამოწერილი აქვს A კომპანიაზე და საბოლოო საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერა მოუწევს C კომპანიაზე? როგორ დააწყვილოს ეს ფაქტურები, რომ ზედმეტად არ დაიბეგროს?
ნებისმიერი სამოქალაქო-სამართლებრივი ხელშეკრულების შემთხვევაში, შესაძლებელია მისი ერთ-ერთი მხარე ჩანაცვლდეს სხვა პირით, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება რომელიმე სხვა კანონს ან სალიცენზიო პირობებს, ან თავად ამ ხელშეკრულებით თუ არ არის ეს აკრძალული. მოცემულ შემთხვევაში, წინარე ნასყიდობის ხელშეკრულებაში მომავალი მყიდველის მიერ ამ ხელშეკრულებით მოპოვებული უფლების გაყიდვა ნიშნავს იმას, რომ მოხდა ამ მყიდველის ჩანაცვლება სხვა მყიდველით და წინარე ნასყიდობის ხელშეკრულებაში უნდა განხორციელდეს შესაბამისი ცვლილება.
კომპანია A-მ კომპანია C-სგან მიღებული კომპენსაცია ცხადია, უნდა დაბეგროს დღგ-ით, მაგრამ სრულად თუ ნაწილობრივ, ეს დამოკიდებულია ამ უფლების გაყიდვისა და ხელშეკრულებაში მხარის ჩანაცვლების პირობებზე. თუ მხარეები შეთანხმდებიან, რომ ეს 2500 ლარი მოიცავს კომპანია A-ს მიერ გადახდილი ავანსის – 2000 ლარის დაბრუნებას (და ალბათ ასე იქნება), მაშინ დღგ-ით დაიბეგრება მხოლოდ 500 ლარი.
კომპანია B-სთვის სამომავლო მყიდველის ჩანაცვლება წინარე ნასყიდობის ხელშეკრულებაში წარმოადგენს მომხდარი დასაბეგრი ოპერაციის (კომპანია A-სგან მიღებული 2000 ლარის ავანსის) კორექტირების (გაუქმების) საფუძველს. საქართველოს ფინანსთა მინისტრის 31.12.2010 წ. ბრძანებით დამტკიცებული „გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ“ ინსტრუქციის 733 მუხლის „დღგ-ის თანხის კორექტირება“ თანახმად:
„1. დღგ-ის დასაბეგრი თანხა და, შესაბამისად, დღგ-ის ჩასათვლელი თანხა კორექტირდება, თუ შეიცვალა გარემოებები/ფაქტორები, რის საფუძველზეც დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების დროს განისაზღვრა დღგ-ით დასაბეგრი თანხა.
2. დასაბეგრი ოპერაციის თანხის კორექტირება ხორციელდება კორექტირების გამომწვევი გარემოების დადგომის საანგარიშო პერიოდში.
3. დასაბეგრი ოპერაციის თანხა და, შესაბამისად, დღგ-ის ჩასათვლელი თანხა კორექტირდება შემდეგი გარემოებების დადგომისას:
ა) გაუქმდა დასაბეგრი ოპერაცია...“.
შესაბამისად, კომპანია B-მ იმ თვეში, როდესაც მოხდა მყიდველის ჩანაცვლება წინარე ნასყიდობის ხელშეკრულებაში, უნდა მოახდინოს კომპანია A-სთვის გამოწერილი ავანსის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურის გაუქმება და იმავდროულად, უნდა გამოუწეროს იმავე თანხაზე (2000 ლარზე) ავანსის საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა კომპანია С-ს, რადგან სწორედ ის გახდა ამ ავანსის მფლობელი ხელშეკრულებაში მის მიერ კომპანია A-ს ჩანაცვლების გამო.
