2005 წლიდან მოყოლებული, გარკვეულმა იურიდიულმა პირებმა, შესაბამისი ხელშეკრულებების საფუძველზე, ვერ უზრუნველყვეს ნაკისრი ვალდებულებების შესრულება და ჩვენ სასარგებლოდ წარმოეშვათ სხვადასხვა სახის დებიტორული დავალიანებები, რის თაობაზეც მათთან წლების განმავლობაში გვქონდა სამართლებრივი დავები, წერილობითი მიმოწერები, სატელეფონო კომუნიკაცია და უშუალო შეხვედრები; ყოველწლიურად ფორმდებოდა ურთიერთანგარიშსწორების შედარების აქტები და იყო დაპირებები ვალის უმოკლეს ვადაში დაფარვის თაობაზე, მაგრამ უშედეგოდ. ამ დროის განმავლობაში დებიტორულ დავალიანებაში მყოფი ზოგიერთი საწარმო ან გაკოტრდა, ან მატერიალური პასუხისმგებელი პირი სულაც გარდაიცვალა და საწარმო საერთოდ გაუქმდა. შესაბამისად, ეს დავალიანებები ხანდაზმული და უიმედოა.
გთხოვთ გაგვიმარტოთ, აღნიშნული ხანდაზმული და უიმედო დებიტორული დავალიანებები შეიძლება თუ არა მოიხსნას ბალანსიდან და თუ შეიძლება, რა სამართლებრივი აქტის საფუძველზე და როგორ?
ასეთი შემთხვევა მოხდა ჩვენი კომპანიის საწყობში: ოქტომბრის თვეში შემოვიდა საქონელი ყუთით (1 ყუთი – 40 ცალი). საბაჟოდან ეს ყუთი მოიტანეს გახსნილი და დაზიანებული, მაგრამ საქონლის რაოდენობა დაზიანებულ ყუთში არ გადაუთვლიათ.
ახლა, დეკემბრის თვეში, საწყობში აღმოაჩინეს, რომ აღწერით აქვთ დანაკლისი. შეადგინეს შეუსაბამობის ოქმი შინაარსით, რომ ყუთი ოქტომბერში იყო დაზიანებული (ახლავს ფოტოსურათი) და საქონლის რაოდენობის დანაკლისი ამ ყუთში აღმოაჩინეს დეკემბერში.
ჩვენ როგორ მოვიქცეთ, დანაკლისი ვაღიაროთ ოქტომბრის თვეში თუ დეკემბერში, რომელია მართებული?
საქართველოს რეზიდენტ შპს A-ს დამფუძნებლები არიან საქართველოს რეზიდენტი ფიზიკური პირები (50%) და საქართველოს რეზიდენტი შპს B (50%). ორივე შპს გადასულია მოგების გადასახადის „ესტონურ“ მოდელზე. შპს A-ს რეზიდენტ ბანკში განთავსებულ ანაბარზე პერიოდულად ერიცხება საპროცენტო სარგებელი, რაც სსკ 99-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის „ყ“ პუნქტის თანახმად გათავისუფლებულია მოგების გადასახადისგან (შემდგომში „შეღავათი“). ამასთან, სსკ 99-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად „3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით მოგების გადასახადისაგან გათავისუფლებული მოგების თანხის იდენტიფიცირებისათვის ითვლება, რომ საწარმოს მიერ დივიდენდის განაწილებისას პირველ რიგში ეს თანხა გაიცემა“. დივიდენდის განაწილების დროს დამფუძნებლებს შორის წილის პროპორციულად განაწილებული თანხა ლოგიკურად თითოეული დამფუძნებლის წილში მოიცავს მოგების გადასახადისგან გათავისუფლებული მოგების წილსაც, თუმცა ამ შეღავათით სარგებლობა შპს A-ს შეუძლია მხოლოდ დამფუძნებელ ფიზიკურ პირებზე გაცემული მოგების ნაწილში გადასახდელი მოგების გადასახადის გაანგარიშებისას, რადგან სსკ 981 მუხლის მე-2 ნაწილის „გ“ პუნქტის მიხედვით, შპს A-ს მიერ შპს B-სთვის გადახდილი დივიდენდი (01/01/2017-ის შემდგომი პერიოდის მოგების განაწილებისას) არ ითვლება მოგების განაწილებად და არ იბეგრება მოგების გადასახადით.
1) შეუძლია თუ არა შპს A-მ ისარგებლოს ზემოაღნიშნული შეღავათით იმ საანგარიშო პერიოდში (იმავე თვეში), როცა ფიზიკურად მიიღო ეს შემოსავალი, თუ ეს შეღავათი უნდა გამოიყენოს მხოლოდ მაშინ, როცა გაანაწილებს შესაბამისი პერიოდის გაუნაწილებელ მოგებას? მაგალითად, 2023 წლის ნოემბერში, როცა ნაწილდება 2021 წლის გაუნაწილებელი მოგება, შეიძლება თუ არა განაწილდეს 2023 წლის ოქტომბერში მიღებული გათავისუფლებული მოგებაც?
2) შეუძლია თუ არა შპს B-მ ისარგებლოს ამ შეღავათით შპს A-სგან მიღებული მოგების განაწილებისას, რადგან ეს შეღავათი ვერ იქნა გამოყენებული შპს A-სთან?
3) თუ შპს B ვერ ისარგებლებს ამ შეღავათით, შეუძლია თუ არა შპს A-მ გათავისუფლებული მოგება მთლიანად გაანაწილოს მხოლოდ დამფუძნებელ ფიზიკურ პირებზე, რა დროსაც სრულად ისარგებლებს ამ შეღავათით?
საქართველოში მდებარე სასტუმრო ოფშორულ ქვეყნებში გადარიცხულ ავანსებს ბეგრავს მოგების გადასახადით, ხოლო როდესაც საბაჟოს გავლით იღებენ შესაბამის საქონელს, მოგების გადასახადის ჩათვლა (შემცირება) ხდება.
ერთ-ერთი ინვოისი თანხით 37000 USD ასევე დაიბეგრა ავანსის გადარიცხვისას მოგების გადასახადით. როდესაც შემდგომ შესაბამისი საქონლის იმპორტი მოხდა საქართველოს საბაჟოთი (თანმხლებ საბაჟო დოკუმენტაციაში სულ ორი ინვოისი იყო), საბაჟო დეკლარაციის საერთო თანხაში ეს თანხა მითვლილი არ იქნა. როგორც ირკვევა, მებაჟეს უბრალოდ შეეშალა (გამორჩა), თუმცა სასტუმრომ მაინც ასახა საქონლის მიღება. რადგან ეს გვიან აღმოაჩინეს, საბაჟო დეკლარაცია არ შეასწორებინეს, თუმცა მოგების გადასახადი ჩათვლილია საქონლის მიღების თვეში.
ვინაიდან საბაჟო დეკლარაციის საერთო თანხაში ამ საქონლის ღირებულება მითვლილი არაა, რამდენად ჰქონდა სასტუმროს ავანსზე გადახდილი მოგების გადასახადის ჩათვლის უფლება მოცემულ შემთხვევაში?
1) თიზ-ის საწარმოს (შპს, შემდგომში − თიზი) მიერ სპეციალური სავაჭრო კომპანიის (შპს, შემდგომში − სსკო) წილის შესყიდვის შემთხვევაში შეინარჩუნებს თუ არა ეს ორივე შპს ყველა საგადასახადო შეღავათს?
2) ასევე გვაინტერესებს, როდესაც სსკო თიზ-ს გადაუხდის დივიდენდებს, როგორ დაიბეგრება ეს დივიდენდი თიზიდან ფიზიკური პირის (თიზ-ის დამფუძნებლის) მიერ გატანის შემთხვევაში?
3) რა მოხდება იმ შემთხვევაში, თუ თიზი დივიდენდს არ გასცემს ფიზიკურ პირზე და მოახდენს რეინვესტირებას, ანუ მოიხმარს საკუთარი ეკონომიკური მიზნებისთვის?
სააქციო საზოგადოების ერთ-ერთი დამფუძნებელია რეზიდენტი იურიდიული პირი, რომელიც თმობს აქციებს მიწის სანაცვლოდ. მიწის ღირებულება ბევრად მეტია, ვიდრე მისი შენატანი საწესდებო კაპიტალში. დამფუძნებელი ფიზიკური პირი რომ ყოფილიყო, დაბეგრავდა მოგების გადასახადით და 5% საშემოსავლოთი სხვაობას (მიწის ღირ-ბას გამოკლებული კუთვნილი აქციის ღირ-ბა), მაგრამ იურიდიულ პირთან მიმართებაში როგორ ხდება, აქაც იბეგრება? რეზიდენტი იურიდიული პირი აქციებს ფლობს 7 თვეა.
