თურქული კომპანიისგან, მიმდინარე თვეში, შევისყიდეთ მასალები. ინვოისში ცალკე გამოყოფილია ტრანსპორტირების საფასური, რომელიც მოიცავს თურქეთიდან საქართველოში დათქმულ ადგილამდე ტრანსპორტირებას. საქონლის და სატრანსპორტო მომსახურების საფასური გადახდილია იმავე თვეში, როდესაც მოხდა მიწოდება. თურქულ კომპანიას არ აქვს წარმომადგენლობა საქართველოში.
1) საგადასახადო კუთხით, რომელი გადასახადებით დაიბეგრება არარეზიდენტის მიერ გაწეული ტრანსპორტირების საფასური?
2) იმპორტის დეკლარაციაში, საქონლის ღირებულებას არ აქვს დამატებული ტრანსპორტირების საფასური. როგორ მოხდება დეკლარირება, ასევე ჩათვლა (არარეზიდენტის დღგ; საშემოსავლო) ასეთ შემთხვევაში?
არარეზიდენტი ფიზიკური პირი საქართველოში ფლობს უძრავ ქონებას − საცხოვრებელ ბინას და ამ ქონების გაქირავებაში ხელშეწყობის მიზნით გაფორმებული აქვს ხელშეკრულება ქართულ საწარმო „ა“-სთან. გარიგების პირობებით კომპანია „ა“ ვალდებულია მოიძიოს შესაბამისი კლიენტი, დაეხმაროს კლიენტსა და მესაკუთრეს კომუნიკაციაში და პირობების შეთანხმებაში, მესაკუთრის სახელით გააფორმოს კლიენტთან ხელშეკრულება, მონაწილეობა მიიღოს ქირის გადახდის სქემაში და ქირავნობის ვადის განმავლობაში გააკონტროლოს ქონების მართლზომიერი გამოყენება და ფიზიკური მდგომარეობა მესაკუთრის ინტერესებიდან გამომდინარე. გადახდის სქემაში მონაწილეობა გულისხმობს კლიენტისთვის ქირის საფასურის გამორთმევას და მესაკუთრისთვის მიწოდებას. ამ ფუნქციების შესრულებისთვის კომპანია „ა“ მესაკუთრისგან იღებს მომსახურების საკომისიოს (საკომისიო გადაიხდება კლიენტის გადახდილი ქირიდან დაქვითვის გზით). აქვე დავძენთ, რომ კომპანია „ა“ არ იღებს რაიმე ვალდებულებებს და პასუხისმგებლობებს კლიენტის მიმართ ქირავნობის საგანზე ან/და ზოგადად ქირავნობის გარიგებით რეგულირებულ სხვა ურთიერთობებზე.
1) როდესაც დამქირავებელი კლიენტი ფიზიკური პირია (არარეგისტრირებული), როგორ იბეგრება არარეზიდენტის მიერ გაქირავებიდან მიღებული შემოსავალი?
2) ვინაიდან ტექნიკურად მესაკუთრეს თანხას ქართული საწარმო ჩაურიცხავს, შესაძლებელია, რომ ის გაუთანაბრდეს საგადასახადო აგენტს სსკ 154-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ პუნქტის მიზნებისათვის?
3) დღგ-ის თვალსაზრისით, უკუდაბეგვრით ხომ არ დაიბეგრება ეს შემოსავალი, თუ არარეზიდენტ მესაკუთრეს პირადად წარმოექმნება დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის ვალდებულება? ხომ არ გავრცელდება ამ ოპერაციაზე 1652 მუხლის მე-2 ნაწილის „ე“ პუნქტის მოთხოვნები?
არარეზიდენტი ფიზიკური პირი საქართველოში არსებულ ერთ-ერთ მშენებარე კორპუსში ყიდულობს ბინას 150000 აშშ დოლარად, რისთვისაც გამყიდველთან გააფორმა წინარე ნასყიდობის ხელშეკრულება. იმ მომენტში გადაიხადა 40000 დოლარი, ხოლო დარჩენილ თანხას გადაიხდის ბინის ჩაბარების მომენტში.
მშენებლობის დასრულებამდე და ბინის საკუთრებაში გადმოსვლამდე მყიდველმა ფიზიკურმა პირმა გადაიფიქრა ქონების შეძენა, მოძებნა მესამე დაინტერესებული მხარე (რომელიც მზად იყო მის ნაცვლად შეეძინა ეს ბინა), გავიდა გარიგებიდან და ამის სანაცვლოდ მესამე მხარეს გამოართვა 60000 დოლარი. მესამე მხარე ასევე ვალდებულია ბინის გამყიდველს გადაუხადოს დარჩენილი 110000 დოლარიც, ბინის ჩაბარების მომენტში.
დაიბეგრება თუ არა არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მიერ მიღებული სხვაობა შემოსავალსა და მანამდე გადახდილ ავანსს შორის (ნამეტი) 60000-40000=20000 დოლარი? დაბეგვრაზე მსჯელობისას, არის თუ არა განმსაზღვრელი, გასულია თუ არა 2-წლიანი ვადა ავანსის გადახდასა და მხარის ჩანაცვლების მომენტებს შორის? უთანაბრდება ეს ოპერაცია აქტივების მიწოდებას?
არასამთავრობო ორგანიზაცია რეგისტრირებულია საქართველოში, რომელიც უცხოელი დონორებისაგან იღებს თანხებს სხვადასხვა პროექტის ფარგლებში, შემდეგ კი ამ თანხებს ევროპისა და აზიის სხვადასხვა ქვეყნებში მცხოვრებ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს ურიცხავს გარკვეული მომსახურებების გასაწევად; ასევე თანხების ნაწილი ერიცხებათ ჩვენი ქვეყნის მოქალაქეებსაც. აღნიშნული არასამთავრობო ორგანიზაცია ეწევა რამდენიმე ძირითადი მიმართულებით საქმიანობას:
1) ნარკოდამოკიდებულებითა და მსგავსი დაავადებებით დადიაგნოზებული ხალხის ფინანსურ დახმარებას, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე საქართველოს ფარგლებს გარეთ (უმეტესწილად უფრო არარეზიდენტები არიან ამ პროექტებში მონაწილე);
2) არარეზიდენტ ფიზიკურ პირებზე ირიცხება თანხები, რომლებიც იხარჯება სხვადასხვა სამთავრობო და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან შეხვედრების ორგანიზებაში, რათა შეიცვალოს როგორც შეხედულებები, ასევე მიდგომები და საჭიროებისამებრ ნარკოპოლიტიკაც, რათა ნარკოდამოკიდებული პირებისათვის გამარტივდეს როგორც მკურნალობა, ასევე მათკენ მიმართული სახელმწიფო პოლიტიკა (კანონების გამკაცრება/შემსუბუქება). აღნიშნული შეხვედრების შემდეგ იწერება გარკვეული მოხსენებები და პროექტების გეგმები, რომლებიც იგზავნება საქართველოში შესაფასებლად და ასევე პროექტების კონტროლის მიზნებისათვის;
3) კვლევები, რომლებიც აქცენტირებულია სხვადასხვა ქვეყნის ნარკოპოლიტიკის შესწავლაზე, ასევე ადგილობრივი ქვეყნის ნარკოპოლიტიკის შეფასებით, თუ რამდენად მიზანშეწონილია აღნიშნული არასამთავრობო ორგანიზაციისათვის კონკრეტული ქვეყნით დაინტერესება. ამ შემთხვევაშიც უმეტესწილად თანხები ირიცხება არარეზიდენტ ფიზიკურ პირებზე, იშვიათად ინდივიდუალურ მეწარმეზე (არარეზიდენტი ესეც) და ასევე უფრო იშვიათად იურიდიულ პირებზე;
4) აღნიშნულმა კომპანიამ გადაურიცხა თანხა პოლონეთში იურიდიულ პირს (ენების შემსწავლელ ცენტრს), რომელიც დაფუძნებული და რეგისტრირებული იყო პოლონეთში, რათა მათ ჩაეტარებინათ უკრაინელი დევნილი მოსწავლეებისათვის უკრაინული ენის შემსწავლელი კურსები. ეს წარმოადგენდა დავალებას ამ ცენტრისადმი და არა დახმარებას.
ჩვენ გვაინტერესებს შემდეგი: რეზიდენტების შემთხვევაში ყველაფერი გასაგებია; მაგრამ არარეზიდენტების შემთხვევაში, ზემოთ ხსენებულ 4 კონკრეტულ შემთხვევაში ცალ-ცალკე, რა სახის გადასახადებთან გვაქვს საქმე? რამდენად ახდენს გავლენას გადასახადების სახეებზე „ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების“ პოლიტიკა? მომსახურება რეალურად არ გაიწევა საქართველოში, აქედან თანხა მიემართება უცხოეთში და შემდეგ აქ უბრალოდ ბრუნდება ანგარიშები და მოხსენებები, რომლის საფუძველზეც ფასდება გაკეთებული საქმიანობა; საქართველოში ამ კომპანიას რეალურად რეგისტრაციის გარდა ჰყავს ერთადერთი თანამშრომელი, რომელიც ფინანსების მიმართულებით ახორციელებს საქმიანობას (რს.ჯე, გადარიცხვები, ბუღალტერია), სხვა ყველა კომპანიის თანამშრომელი არარეზიდენტია და თანამშრომლების შემთხვევაში იბეგრებიან შესაბამისად.
კითხვის მთავარი მიზანია − ამ 4 ზემოთ ხსენებულ შემთხვევაში არარეზიდენტი ფიზიკური პირები როგორ იბეგრებიან, საშემოსავლოთი, უკუდაბეგვრის დღგ თუ უწევთ, ან რაიმე სხვა ტიპის გადასახადი? რამდენად შეიძლება, რომ საგადასახადო ორგანომ მიიჩნიოს საქართველო მომსახურების გაწევის ადგილად, რადგან რეალურად კომპანიაში არანაირი პროდუქტი არ იქმნება, არც მომსახურება გაიწევა, უბრალოდ თანხა ირიცხება და თანხის მიმღები უმეტესწილად ფიზიკური პირები ახორციელებენ მომსახურების გაწევასა და მომსახურების შესახებ რეპორტების გადმოგზავნით არიან დაკავებული მხოლოდ, ან რაიმე კონკრეტული კვლევის შედეგის რეპორტით.
1) თიზ-ის საწარმოს (შპს, შემდგომში − თიზი) მიერ სპეციალური სავაჭრო კომპანიის (შპს, შემდგომში − სსკო) წილის შესყიდვის შემთხვევაში შეინარჩუნებს თუ არა ეს ორივე შპს ყველა საგადასახადო შეღავათს?
2) ასევე გვაინტერესებს, როდესაც სსკო თიზ-ს გადაუხდის დივიდენდებს, როგორ დაიბეგრება ეს დივიდენდი თიზიდან ფიზიკური პირის (თიზ-ის დამფუძნებლის) მიერ გატანის შემთხვევაში?
3) რა მოხდება იმ შემთხვევაში, თუ თიზი დივიდენდს არ გასცემს ფიზიკურ პირზე და მოახდენს რეინვესტირებას, ანუ მოიხმარს საკუთარი ეკონომიკური მიზნებისთვის?
სააქციო საზოგადოების ერთ-ერთი დამფუძნებელია რეზიდენტი იურიდიული პირი, რომელიც თმობს აქციებს მიწის სანაცვლოდ. მიწის ღირებულება ბევრად მეტია, ვიდრე მისი შენატანი საწესდებო კაპიტალში. დამფუძნებელი ფიზიკური პირი რომ ყოფილიყო, დაბეგრავდა მოგების გადასახადით და 5% საშემოსავლოთი სხვაობას (მიწის ღირ-ბას გამოკლებული კუთვნილი აქციის ღირ-ბა), მაგრამ იურიდიულ პირთან მიმართებაში როგორ ხდება, აქაც იბეგრება? რეზიდენტი იურიდიული პირი აქციებს ფლობს 7 თვეა.
