ამხანაგობა შედგება რეზიდენტი საწარმოსგან და არარეზიდენტი საწარმოსგან, რომელსაც აქვს მუდმივი დაწესებულების ფილიალი საქართველოში (ამხანაგობა გაფორმდა მისი გამოცდილების გამო ტენდერში მონაწილეობის მისაღებად). არარეზიდენტი ითხოვს მის წილად ბრუნვის 3%-ს და მთლიან სამუშაოს ასრულებს მეორე რეზიდენტი საწარმო, ქვეკონტრაქტორის სახით. ძირითადი კონტრაქტის ღირებულებაა, პირობითად, 1000000 ლარი და ქვეკონტრაქტორთან კი – მინუს 10% ანუ 900000 ლარი (ისე როგორც გაფორმდებოდა სხვა არაურთიერთდამოკიდებულ პირთან). ამხანაგობაში დარჩენილი 10%-დან არარეზიდენტს ვურიცხავთ შეთანხმებულ თანხას, როგორც მოგების განაწილებას (სათაოში გადარიცხვისას, ის თავის მხრივ ბეგრავს მას მოგების გადასახადით). ასეთი ქმედება იწვევს თუ არა რაიმე სახის საგადასახადო რისკებს?
ა) არარეზიდენტი ფიზიკური პირი შეიძენს აპარტამენტებს ქართული ტურისტული საწარმოსგან და უბრუნებს მას გამყიდველს მართვის უფლებით – სასტუმრო ბიზნესში გამოსაყენებლად. ამ აპარტამენტის მიერ გამომუშავებული შემოსავლიდან კი წინასწარ შეთანხმებულ ნაწილს ტურისტული საწარმო ყოველთვიურად ურიცხავს ამ არარეზიდენტს პირს.
ბ) წინა პირობაში ყველაფერი იგივეა, მხოლოდ აპარტამენტების მყიდველი არის საქართველოს რეზიდენტი ინდმეწარმე ფიზიკური პირი.
სსკ-ს 133 (პრიმა 2) მუხლის თანახმად:
„1. ტურისტული საწარმოს მიერ ფიზიკურ პირზე შესაბამისი ხელშეკრულების საფუძველზე გაცემული ანაზღაურება იბეგრება გადახდის წყაროსთან გადასახდელი თანხის 5-პროცენტიანი განაკვეთით.
2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ფიზიკური პირის მიერ მიღებული შემოსავალი, რომელიც დაიბეგრა გადახდის წყაროსთან, არ ჩაირთვება მიმღები პირის ერთობლივ შემოსავალში და შემდგომ არ დაიბეგრება“.
თუმცა სსკ მე-80 მუხლის პირველი და მე-3 ნაწილებით:
„1. რეზიდენტი ფიზიკური პირის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც განისაზღვრება, როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალსა და ამ პერიოდისათვის ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების თანხებს შორის.
3. არარეზიდენტი ფიზიკური პირის ერთობლივი შემოსავალი, რომელიც დაკავშირებული არ არის საქართველოში მის მუდმივ დაწესებულებასთან, იბეგრება ამ კოდექსის 134-ე მუხლის შესაბამისად გადახდის წყაროსთან გამოქვითვების გარეშე, გარდა ამ მუხლის მე-4 და მე-6 ნაწილებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა“.
ამ ორი მუხლის მოთხოვნების გათვალისწინებით როგორ უნდა დაიბეგრონ ეს ფიზიკური პირები? 5%-ით, 10%-ით, 15%-ითაც გადახდის წყაროსთან?
ჩვენი აზრით, 133-ე (პრიმა 2) მუხლის მე-2 ნაწილი რომ ამბობს, რომ ეს განაცემები ერთობლივ შემოსავალში არ ჩაირთვებაო, გამოდის, რომ მე-80 მუხლის პირველი და მე-3 ნაწილები არ გავრცელდება ამ შემთხვევაზე, რადგან იქ „ერთობლივი შემოსავლის“ დაბეგვრაზეა საუბარი. ანუ ყველა შემთხვევაში არარეზიდენტი ფიზიკური პირიც და რეზიდენტი ინდმეწარმეც 5%-ით უნდა დაიბეგროს გადახდის წყაროსთან (სსკ 154-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის „ო“ პუნქტი).
თუმცა, ხომ არ ფიქრობთ, მე-80 მუხლის დებულებები უპირატესია და ინდმეწარმეს 20%-ის გადახდა მოუწევს, ხოლო არარეზიდენტი პირი აუცილებლად სსკ 134-ე მუხლის მიხედვით უნდა დავბეგროთ, რომლის მიხედვითაც დაბეგვრის განაკვეთი 10% ან 15%-ია, იქიდან გამომდინარე, შეღავათიან ზონაში არის თუ არა ეს არარეზიდენტი რეგისტრირებული?
ჩვენი შპს-ის დამფუძნებელი პარტნიორები არიან რამდენიმე ფიზიკური პირი და ორი სხვა შპს, რომელთა დამფუძნებელი პარტნიორები სხვა ფიზიკური პირები არიან. მოგების დივიდენდებად განაწილებისას (მოგება 2017 წლის შემდგომ პერიოდებშია მიღებული), დირექტორმა ამ ორ იურიდიულ პირს გადაურიცხა 15%-ით მეტი თანხა, იმ მოტივით, რომ ისინი თავიანთ პარტნიორებზე მოგების განაწილებისას ხომ 15% მოგების გადასახადით დაიბეგრებიანო. შესაძლებელია მოგების ამგვარი (წილების არაპროპორციული) განაწილება? თუ კი, კრების ოქმში რა უნდა ჩაიწეროს?
შპს-ის დამფუძნებელი არამეწარმე ფიზიკური პირი თავისი პირადი მანქანით არიგებს მაღაზიებში პროდუქციას და მათ ნაწილს სახლში ასაწყობებს. ფპ-სა და შპს-ს უსასყიდლო იჯარის გაფორმებას აზრი აქვს ავტომობილსა და სახლის ფართზე? სულ რომ არაფერი გავაკეთოთ, რამე პრობლემაა?
როდესაც შვილობილი შპს მოგებას უნაწილებს სათავო კომპანიას (ასევე შპს-ს), შვილობილმა კომპანიამ ინფორმაციის მიზნით მოგების გადასახადის დეკლარაციაში ეს სად უნდა აჩვენოს?
2005 წლიდან მოყოლებული, გარკვეულმა იურიდიულმა პირებმა, შესაბამისი ხელშეკრულებების საფუძველზე, ვერ უზრუნველყვეს ნაკისრი ვალდებულებების შესრულება და ჩვენ სასარგებლოდ წარმოეშვათ სხვადასხვა სახის დებიტორული დავალიანებები, რის თაობაზეც მათთან წლების განმავლობაში გვქონდა სამართლებრივი დავები, წერილობითი მიმოწერები, სატელეფონო კომუნიკაცია და უშუალო შეხვედრები; ყოველწლიურად ფორმდებოდა ურთიერთანგარიშსწორების შედარების აქტები და იყო დაპირებები ვალის უმოკლეს ვადაში დაფარვის თაობაზე, მაგრამ უშედეგოდ. ამ დროის განმავლობაში დებიტორულ დავალიანებაში მყოფი ზოგიერთი საწარმო ან გაკოტრდა, ან მატერიალური პასუხისმგებელი პირი სულაც გარდაიცვალა და საწარმო საერთოდ გაუქმდა. შესაბამისად, ეს დავალიანებები ხანდაზმული და უიმედოა.
გთხოვთ გაგვიმარტოთ, აღნიშნული ხანდაზმული და უიმედო დებიტორული დავალიანებები შეიძლება თუ არა მოიხსნას ბალანსიდან და თუ შეიძლება, რა სამართლებრივი აქტის საფუძველზე და როგორ?
