2024 წლის თებერვალში შპს-მ, რომელიც მოგების გადასახადით იბეგრება „ესტონური მოდელის“ მიხედვით, გაყიდა ქონება: მიწა მასზე განთავსებული მცირე სამეწარმეო შენობა-ნაგებობებით. შპს-ის ორმა დამფუძნებელმა (50% და 50%) მომმართა თხოვნით გამომეანგარიშებინა მოგება, დივიდენდი და გამენაწილებინა მათ განკარგულებაში დარჩენილი ქონება. მიღებულ შემოსავალს გამოვაკელი მიწის ღირებულება და შენობა-ნაგებობების ნარჩენი ღირებულება, ასევე აუდიტორის მომსახურების ღირებულება. ბიუჯეტში გადავიხადეთ მოგების გადასახადი და დივიდენდიდან საშემოსავლო გადასახადი. მხარეებმა გაინაწილეს და აიღეს კუთვნილი თანხა. სხვა შემოსავლები არ გვქონია და არც ივარაუდება.
ახლობლის აზრით, ამ დროისთვის უნდა გამეთვალისწინებინა წინა წლების ზარალი, რასაც კატეგორიულად არ ვეთანხმები, იმიტომ რომ განაწილდა დივიდენდი, რომელსაც მხარეები იღებენ მხოლოდ ზემოთ ჩამოთვლილი ხარჯების დაპირისპირებით შემოსავალთან მოგების გამოსაყვანად.
რაც შეეხება წლიური ანგარიშგების ჩაბარებას, თუ ამ დროს წინა წლების ზარალით (რა თანხაა არ ვიცი) უნდა შემცირებულიყო მოგება ქონების გაყიდვიდან და შესაბამისად ნაკლები იქნებოდა მოგების გადასახადი, დივიდენდიდან საშემოსავლო გადასახადი და გასანაწილებელი თანხა (სულაც შეიძლება ნული გამოსულიყო), მაშინ რა სურათი იხატება და როგორ მოვიქცე?
„ესტონურ მოდელზე“ მყოფი კომპანიისთვის, რომელიც სარემონტო-საინჟინრო სამუშაოებით არის დაკავებული, მოგების გადასახადით დაბეგვრის მიზნებით წარმომადგენლობითი ხარჯების ნორმატივის დადგენისას, გათვალისწინებული უნდა იქნეს თუ არა გაცემულ სესხებზე და საბანკო დეპოზიტებზე/ანაბრებზე დარიცხული პროცენტები?
ჩვენი კომპანია ყიდის ან მოკლევადიანი იჯარით გასცემს იმპორტირებულ სამედიცინო აპარატურას, ასევე სახარჯ მასალებს მათთვის. ერთ-ერთმა ა(ა)იპ-მა, რომელიც არ არის დღგ-ის გადამხდელი, მოგვმართა თხოვნით, გავუწიოთ სპონსორობა ამ ა(ა)იპ-ის მიერ ორგანიზებულ სამედიცინო წარმომადგენელთა კონგრესს, რასაც შესაბამისად ჩაგვიწერენ ინვოისში. დაიბეგრება თუ არა ჩვენ მიერ ამ მიზნით გადარიცხული თანხა მოგების გადასახადით?
დღგ-ის გადამხდელი კომპანია („ელექტროსაქონელი“) და ასევე დღგ-ის გადამხდელი კომპანია („სამშენებლო კომპანია“) თანამშრომლობენ, რომლის ფარგლებშიც „ელექტროსაქონელი“ „სამშენებლო კომპანიას“ 20%-იანი ფასდაკლებით აწვდის საქონელს. ახლა „სამშენებლო კომპანიას“ სურს საქონლის ნაცვლად „ელექტროსაქონლისაგან“ შეიძინოს სასაჩუქრე ვაუჩერი – 20%-იანი ფასდაკლებით. პირობითად, „ელექტროსაქონელმა“ მიყიდოს „სამშენებლო კომპანიას“ 20% ფასდაკლებით სასაჩუქრე ვაუჩერი, 1000-ლარიანი 800 ლარად. „სამშენებლო კომპანია“ ამ ვაუჩერს გადასცემს მესამე პირებს (დავარქვათ „ბენეფიციარები“), რომლებიც მასთან ბინას შეიძენენ. ბენეფიციარები ვაუჩერს მხოლოდ „ელექტროსაქონელში“ საქონლის შესაძენად (რომელიც დღგ-ით იბეგრება) გამოიყენებენ, მას ფულად ვერ გაანაღდებენ. განვიხილავთ ორ შესაძლო სცენარს:
სცენარი 1: ვაუჩერის მიყიდვისას „ელექტროსაქონელი“ სამშენებლო კომპანიას გამოუწერს დღგ ის ანგარიშ-ფაქტურას 800 ლარზე, ხოლო მეორე მხრივ სამშენებლო კომპანია „ელექტროსაქონელს“ ჩაურიცხავს 800 ლარს. ვაუჩერის განაღდებისას ბენეფიციარზე გაიწერება საქონელი 20%-იანი ფასდაკლებით და ამგვარად 1000 ლარის საქონელი „ჩაიხურება“ 800 ლარად.
სცენარი 2: ვაუჩერის მიყიდვისას „ელექტროსაქონელი“ სამშენებლო კომპანიას გამოუწერს დღგ ის ანგარიშ-ფაქტურას 1000 ლარზე, ხოლო მეორე მხრივ სამშენებლო კომპანია „ელექტროსაქონელს“ ჩაურიცხავს 800 ლარს და მას დამატებით გამოუწერს დღგ-ის ანგარიშ-ფაქტურას „მარკეტინგული მომსახურების“ დანიშნულებით 200 ლარზე. ამით გვერდს ავუვლით იმ თემას, რომ 200 ლარი ფულის ეკვივალენტი ვაჩუქეთ თითქოს. ვაუჩერის განაღდებისას ბენეფიციარზე საქონელი გაიწერება საცალო ფასებით 1000 ლარით.
რა საგადასახადო რისკებს შეიცავს ეს სცენარები „ელექტროსაქონლისთვის“?
კომპანიას, რომელიც დაფუძნებულია თურქული ინვესტიციით, წარმოებული პროდუქცია გააქვს ექსპორტზე (აზერბაიჯანში) არაურთიერთდამოკიდებულ კომპანიაზე, თვითღირებულებაზე დაბალ ფასად, ახალი ბაზრის ათვისების მიზნით. რა საგადასახადო რისკებს წარმოშობს ასეთი გაყიდვა?
დაბეგვრის „ესტონურ მოდელზე“ მყოფი საწარმოს წლიური შედეგების მიხედვით გამოვლენილი, მოგების გადასახადით დასაბეგრი თანხით – ვთქვათ 1500 ლარით:
1) შემცირდება წინა წლის ზარალი და საწარმო არ დაიბეგრება 15%-ით? თუ:
2) საწარმო დაიბეგრება მოგების გადასახადით და გასანაწილებელი მოგება მიიმართება წინა წლების ზარალის დასაფარად?
3) 1-ლი ვარიანტის შემთხვევაში, როგორ განიკარგება 1500 ლარი, შეიძლება განაწილდეს დამფუძნებლებს შორის და დაიბეგრება მოგების გადასახადითა და დივიდენდის საშემოსავლო გადასახადით 5%-ით? და წარვადგენთ მოგების გადასახადის ყოველთვიურ დეკლარაციას?
